31 januari 2024
In de nieuwe groepsruimte in ons huis in Zutphen hangt deze prachtige plaat. Hij komt voort uit de oude alchemistische traditie waarin het ‘Grote Werk’ wordt uitgebeeld. Dit Grote Werk bestaat er uit de tegengestelde elementen die zowel in de binnen- als buitenwereld bestaan te bewerken, uit elkaar te halen en weer samen te brengen. Dit proces herhaalt zich net zolang totdat de verbinding tussen beiden zo zuiver is dat zij de ‘Steen der wijzen’ voortbrengt. Totdat de meest edele verbinding die mogelijk is in de natuur bereikt is en ‘het Heilige Huwelijk’ kan worden voltrokken.
Op de plaat zie je bovenaan een stadje waar het zonlicht opkomt, met de zon en de maan die beiden toekijken. In het centrum vijf wastafels en onderaan een koppel dat samen bezig is het vuile water uit de lakens te wringen. De man en de vrouw, het mannelijke (sol, de zon) en het vrouwelijke (luna, de maan), werken samen om de was schoon te krijgen. En tegelijkertijd maakt de nacht plaats voor de dag, verdwijnt het duister en gaat het licht weer gaat schijnen.
Van het ‘negredo’ naar het ‘albedo’
In het Grote Werk verbeeldt deze plaat de overgang van het ‘negredo’, de zwarte fase, naar het ‘albedo’, de witte fase. Hierbij is het negredo noodzakelijk en het eerste wat heeft te gebeuren, voordat het licht, het albedo weer in de relatie terug kan keren. Al met al levert dit een uiterst rijk en genuanceerd beeld op voor hoe je in een relatie om zou kunnen gaan met een tegenstelling, worsteling of conflict, met iets wat je samen in het donker, in de schaduw heeft gebracht.
De houding van de alchemist
Het eerste dat de probleemsituatie waar je samen mee te maken hebt van beiden vraagt, is om een alchemistische houding aan te nemen. Hierin wordt dat donkere waar je mee te maken hebt als ‘materiaal’ gezien en de verduistering die bezit van je neemt als een noodzakelijke fase. Dat je er met een zekere nieuwsgierigheid naar gaat kijken, alsof het in een reageerbuis zit: “wat gebeurt hier nu eigenlijk?” Kortom een houding waarin je de chemische reactie die tussen jullie plaatsvindt wenst te onderzoeken als een leermoment waar je rijker en wijzer van kunt worden.
Een leermoment waarin je het zwart ook echt even helemaal zwart en ‘hermetisch’ laat zijn. Hermetisch in de zin van dat je het lijden waar je samen in terecht bent gekomen ten volle toelaat en accepteert, dat je het niet langer ontvlucht of weg relativeert, maar volledig durft te ervaren: “au, au, wat doen we elkaar pijn, au!”
Samen het werk doen
Als in het onderzoek de tranen mogen vloeien, kan met dat reinigende water vervolgens samen de was gedaan worden, waarmee het ‘albedo’, de witwording kan plaatsvinden. De nadruk ligt ook daarbij weer op dat woordje ‘samen’. Beiden zullen namelijk bereid moeten zijn verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen was, het eigen aandeel in hoe het zover heeft kunnen komen. Dit samen doen blijkt in de praktijk van alledag niet zo vanzelfsprekend te zijn, zo overtuigd we er altijd toch weer van zijn dat het vooral aan de ander zijn vuiligheid ligt. Hoe vaak zijn wij niet als de pot die de ketel verwijt dat hij zwart ziet? Het is best een hele klus, de kledingstukken, oftewel de harnassen die je zelf om je heen draagt als patronen die vaak al vroeg in je leven zijn ontstaan, onder ogen te zien. Ieder zal daarin zijn zuiverende innerlijke werk moeten doen, anders werkt het niet!
De vijf wastafels
De vijf wastafels geven aan dat dit zuiveringsproces meerdere malen op meerdere manieren heeft plaats te vinden: van insoppen tot intrekken, van het water er overheen laten gaan, tot het er doorheen spoelen, tot het uiteindelijke uitwringen en laten drogen. Hierbij gaat het over alchemistische methodieken als ‘projectio’, het zien van de eigen projecties, ‘solutio’, het laten oplossen en loslaten van het verleden, ‘pureficatio’, het zuiver maken en tot zijn essentie terugbrengen van het probleem, en ‘conversio’, het omdraaien: ‘niet jij bent zo en zo, maar ik …’.
In lichtheid wordt het licht
Wat tenslotte opvalt aan de plaat is de vrolijke, lichte sfeer waarin dit proces van de was doen zich lijkt te voltrekken, dit terwijl het best zwaar werk is. Misschien is dat ook wel omdat het bijna gedaan is, het paar het tot de ochtendstond heeft gebracht. Niets mooiers toch dan dat ochtendlicht, de aurora? Niets mooiers dan het inzicht dat daagt, het wakker en weer helder worden na een periode van verwarring en verduistering. Maar ons vermoeden is dat het juist dankzij die vrolijke lichtheid van het koppel is dat ze uit de duisternis gekomen zijn. Het is het besef dat hoe lastig het soms ook is in de relatie, het de liefde is die aan het beginpunt staat van de relatie, als een vonk van licht, lust en liefde, die het zo de moeite waard maakt om dat zware werk met elkaar te verrichten. Het vertrouwensvolle besef dat achter de wolken de zon altijd schijnt en dat het proces je uiteindelijk zal leiden naar de Steen der wijzen.
Hans en Arianne
PS Als deze manier van kijken je raakt, en je denkt “hoogste tijd om samen met mijn partner de was te doen die wij hebben te doen”: wij bieden een driedaagse wasmachine aan, van 12 tot 14 april 2024 in Herberg het Volle Leven te Appelscha (met een terugkomdag op 1 juni in Zutphen en tussendoor online ondersteuning); de vierde editie van ‘Alchemie van de liefde’. Zie: Parengroep Alchemie van de Liefde